Προφανείς και πολλαπλές είναι οι νόμιμες συνέπειες της προσβολής πατρότητας: Τόσο σε προσωπικό και ηθικό επίπεδο, όσο και όσον αφορά το νομικό και οικονομικό σκέλος, αφού τα αποτελέσματα μίας αμετακλήτου αποφάσεως προσβολής πατρότητος, θα ισχύουν στο διηνεκές με σημαντικότατες επιπτώσεις για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη καθ’ όλην τη διάρκεια της ζωής τους.
Με τη Δικαστική απόφαση που κηρύσσει αποδεκτή την προσβολή πατρότητας, αναγνωρίζεται και διαπλάθεται, τόσο αναδρομικά όσο και για το μέλλον, μία νέα νομική πραγματικότητα: (i) για το τέκνο, (ii) για τον τεκμαιρόμενο πατέρα, (iii) για τη μητέρα, (iv) και υπό προϋποθέσεις και για τον βιολογικό πατέρα.
Σημαντικότατες (μεταξύ άλλων) συνέπειες που μπορούν να παραταθούν εδώ (σαν παραδείγματα) είναι ότι:
- Ο τεκμαιρόμενος πατέρας (= δηλαδή -στην πράξη τις περισσότερες φορές- ο πρώην σύζυγος της μητέρας, ο οποίος όμως δεν είναι ο πραγματικός πατέρας του παιδιού), απαλλάσσεται από οποιαδήποτε υποχρέωση διατροφής έναντι του τέκνου. Ασφαλώς -στην πράξη- η μητέρα θα ήταν αυτή που θα ελάμβανε τη διατροφή ως έχουσα την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου.
==> Δεν χρειάζεται καν ανάλυση του βάρους των οικονομικών συνεπειών αυτού, τόσο για τον τεκμαιρόμενο πατέρα, όσο και για τη μητέρα. Επιπροσθέτως μπορούν να τεθούν και ζητήματα ρύθμισης ή μη οικογενειακής στέγης κτλ κτλ…..
[Ας μην αναλύσουμε περαιτέρω όμως, καθώς πάμπολλα είναι τα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν και τα οποία ενέχουν σημαντικές οικονομικές διαστάσεις τόσο για τη μητέρα, όσο και για τον τεκμαιρόμενο πατέρα.] - Το τέκνο θα απολέσει κάθε κληρονομικό δικαίωμα που θα είχε έναντι του τεκμαιρόμενου πατέρα του!
==> Τόσο το εξ’ αδιαθέτου διαδοχής δικαίωμα, όσο και το δικαίωμα νόμιμης μοίρας που θα είχε να προβάλει εναντίον άλλων κατιόντων που μελλοντικώς θα αποκτούσε ο μη βιολογικός πατέρας του. - Ο τεκμαιρόμενος πατέρας χάνει οποιοδήποτε δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο, από τη στιγμή που αυτό κηρύσσεται μη γνήσιο τέκνο του..
- Κτλ …κτλ… Ας μην πλατειάσουμε περαιτέρω επί των συνεπειών, καθώς αυτές μπορεί να είναι πάμπολλες αναλόγως των παραμέτρων της εκάστοτε υποθέσεως…
Επί προσβολής πατρότητος, δύο είναι οι περιπτώσεις που συναντώνται συχνότερα στην πράξη:
1) Το τέκνο γεννιέται κατά τη διάρκεια του γάμου και χωρίς να έχει κινηθεί καμία διαδικασία διαζυγίου, αλλά ο πραγματικός του πατέρας δεν είναι ο σύζυγος, αλλά ένας τρίτος με τον οποίον η μητέρα έχει συνάψει εξωσυζυγική σχέση κατά τη διάρκεια του γάμου. Σε αυτήν την περίπτωση το τέκνο θεωρείται από το νόμο ως τέκνο του συζύγου (και όχι ως τέκνο του πραγματικού/βιολογικού πατέρα, ήτοι του τρίτου προσώπου), οπότε και η διαδικασία που θα πρέπει να κινηθεί είναι αυτή της προσβολής πατρότητας.
2) Το τέκνο γεννήθηκε:
είτε ενόσω έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες διαζυγίου,
είτε το τέκνο γεννήθηκε εντός 300 ημερών μετά τη λύση του γάμου (ήτοι γεννήθηκε μετά το διαζύγιο):
Σε όλες αυτές τις ανωτέρω αναφερόμενες περιπτώσεις, ο πραγματικός πατέρας δεν είναι ο τέως (ή ο νυν) σύζυγος, αλλά ένα τρίτο πρόσωπο με το οποίο η μητέρα είχε σαρκικές σχέσεις. Και επίσης, άνευ σημασίας είναι αν έχει ήδη εκδοθεί απόφαση διαζυγίου ακόμη και πριν τη γέννηση του παιδιού!
== > Στα μάτια του νόμου ο πατέρας του παιδιού εξακολουθεί (και θα εξακολουθεί στο διηνεκές, εάν δεν ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες προσβολής) να θεωρείται ο πρώην σύζυγος της μητέρας!
Σε αυτές τις περιπτώσεις –συνήθως στην πράξη- η μητέρα συνέλαβε από τον πραγματικό πατέρα του παιδιού (ήτοι από το «τρίτο πρόσωπο»):
- είτε ενώ ο γάμος της ακόμη –τυπικά- διαρκούσε (και η μητέρα ή συζούσε ακόμη με τον σύζυγό της ή βρίσκονταν σε διάσταση),
- είτε συνέλαβε μετά την κατάθεση του διαζυγίου, αλλά πριν ακόμη εκδοθεί η απόφαση,
- είτε ακόμη σύναψε τον δεσμό της με τον πραγματικό πατέρα και συνέλαβε το τέκνο από αυτόν, σε χρόνο που τοποθετείται ακόμη και μετά την έκδοση της αποφάσεως του διαζυγίου, αλλά πριν το αμετάκλητο ταύτης.
Στις ανωτέρω μνημονευόμενες περιπτώσεις (που είναι και οι πιο συνήθεις στην πράξη) το τέκνο θεωρείται εκ του νόμου ως τέκνο του πρώην συζύγου. Αδιάφορο είναι εάν είχαν κινηθεί και πόσο είχαν προχωρήσει οι διαδικασίες διαζυγίου. Αδιάφορο επίσης είναι αν το διαζύγιο είχε εκδοθεί από το Δικαστήριο πριν ή μετά τη γέννηση του τέκνου:
==> Σε όλες τις περιπτώσεις, πατέρας στα μάτια του νόμου θεωρείται και θα εξακολουθεί να θεωρείται ο πρώην σύζυγος.
Και αυτό με όλες τις νόμιμες συνέπειες: ήτοι υποχρέωση διατροφής του πρώην συζύγου έναντι του τέκνου που δεν είναι δικό του, κληρονομικό δικαίωμα του τέκνου, δικαίωμα επικοινωνίας που έχει ο πρώην σύζυγος για το τέκνο κι ας μην είναι στην πραγματικότητα δικό του, κτλ κτλ…
==> Οπότε, για την αποκατάσταση της αλήθειας, και για την πλήρη κατάργηση του συγγενικού δεσμού μεταξύ τέκνου και πρώην συζύγου, η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί είναι αυτή της προσβολής πατρότητας. Αναφέρω στο σημείο αυτό, ότι όσον αφορά αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχουν συγκεκριμένα νομικά παραθυράκια τα οποία, αν αξιοποιηθούν σωστά και στον κατάλληλο χρόνο, μπορούν να οδηγήσουν στην πλήρη αποφυγή της διαδικασίας της προσβολής πατρότητας, γλυτώνοντάς σας πολύ χρόνο και χρήμα. Προϋπόθεση για αυτό, είναι να αναζητήσετε στον κατάλληλο χρόνο εξειδικευμένη νομική γνωμάτευση επί του ζητήματός σας.
Η διαδικασία της προσβολής πατρότητας:
Η διαδικασία της προσβολής πατρότητας στα ελληνικά Δικαστήρια, αποτελεί μία ιδιαιτέρως πολύπλοκη δικονομικώς διαδικασία, η οποία απαιτεί ιδιαίτερη εξειδίκευση για την επιτυχή δρομολόγηση της υποθέσεως.
Οι λόγοι για αυτό είναι τρεις:
- Ο πρώτος είναι το ιδιαιτέρως εξεζητημένο και απαιτητικό πλαίσιο διαδικασίας και προδικασίας που τίθεται από το Νόμο.
- Ο δεύτερος λόγος είναι η συνεχής (εδώ και πολλά έτη) μεταφορά των αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε Δικαστήρια διαφορετικών βαθμίδων στο θέμα της προσβολής πατρότητας.
- Ο τρίτος λόγος είναι ότι, όταν πλέον φτάσουμε στο στάδιο της αποδεικτικής διαδικασίας, δηλαδή στο κρίσιμο σημείο της δικασίμου όπου θα πρέπει να εκδικασθεί η υπόθεση και να εκδοθεί η απόφαση, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή τόσο στο χειρισμό των αποδείξεων, όσο και της προτίμησης και διάκρισης αυτών, αλλά και ακόμη στην επιλογή των «νόμιμων ισχυρισμών» [=είναι οι ισχυρισμοί οι οποίοι εκ του νόμου θα πρέπει – ή δεν θα πρέπει- να προβληθούν στο Δικαστήριο για να παράγουν νόμιμο αποτέλεσμα σε συγκεκριμένης φύσεως υπόθεση], καθώς και στον τρόπο αποτύπωσής τους στα ανάλογα δικόγραφα.
Θα προσπαθήσω εν συνεχεία στο παρόν άρθρο –με όσο το δυνατόν πιο απλά λόγια και παραδείγματα- να επεξηγήσω αυτούς τους τρεις λόγους που καθιστούν τη διαδικασία προσβολής πατρότητας ένα ιδιαιτέρως εξεζητημένο, πολύπλοκο και απαιτητικό νομικό ζήτημα:
1) Εν γένει δικονομικό πλαίσιο:
Πρώτον: Το ελληνικό δικονομικό πλαίσιο θέτει ως απαραίτητη την ευλαβική τήρηση μίας αρκετά δαιδαλώδους «προ»-(δια)δικασίας, η οποία θα πρέπει να διεκπεραιωθεί προ της οριστικής δικασίμου της προσβολής πατρότητας.
Με απλά λόγια (και για λόγους κατανόησης του παρόντος), ας μας επιτραπεί να πούμε απλοϊκά ότι «προδικασία» είναι η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί [π.χ. επιδόσεις, γνωματεύσεις, «προ»-δικαστικές αποφάσεις, κτλ…], πολύ πριν –χρονικά- από τη δικάσιμο της προσβολής πατρότητας αυτής καθεαυτής. Υπάρχει μία πληθώρα τυπικών δικονομικών (αλλά και ουσιαστικών) κανόνων που θα πρέπει να τηρηθούν κατά γράμμα και με ιδιαίτερη προσοχή.
Υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν: και αυτά τα βήματα πρέπει όχι μόνον να γίνουν με τη σωστή –διαδοχική μεταξύ τους- ακολουθία, αλλά και σεβόμενοι αυστηρές προθεσμίες. Και ταυτοχρόνως υφίσταται και μία χρονικώς συγκεκριμένη αυστηρή σειρά μεταξύ τους, η οποία –κατά περίπτωση- μπορεί να αφορά και την χρονική διαφορά μίας μόνο ημέρας ή μίας μόνο εβδομάδας! Δεν χρειάζεται να προσθέσω ότι οποιαδήποτε τυχόν παράλειψη ή ανακολουθία, θα πληρωθεί πολύ ακριβά στο μέλλον…..
Για να δώσω ένα απλό παράδειγμα:
Ας υποθέσουμε ότι μία υπόθεση προσβολής πατρότητας ανηλίκου τέκνου, αρχίζει τον Ιανουάριο του 2016….
- Τον (π.χ.) Μάρτιο του 2016 γίνονται μεν όλες οι απαραίτητες επιδόσεις του «τάδε» δικογράφου (ενός από τα πολλά δικόγραφα που πρέπει να προ-κατατεθούν) σε όλα τα απαραίτητα πρόσωπα, αλλά «αμελείται» (λόγω μη γνώσης του απαραιτήτου της επιπλέον αυτής επιδόσεως) να γίνει π.χ. επίδοση στον εισαγγελέα….
- ′Η «αμελείται» να γίνει επιπλέον επίδοση και στην Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων, αν θέλουμε να είμαστε απολύτως σίγουροι και κατοχυρωμένοι: –> Η υποχρέωση επίδοσης στην ΕΠΑ αν και πλέον δεν υφίσταται για την πλειοψηφία των υποθέσεων ανηλίκων, αντιθέτως όσον αφορά την προσβολή πατρότητας, αμφισβητούμενο είναι κατά πόσο έχει καταργηθεί ή όχι η υποχρέωση κοινοποίησης. Αυτό κυρίως επειδή ΔΕΝ έχουν καταργηθεί όλες οι διατάξεις που θα έπρεπε να καταργηθούν όσον αφορά τη λεπτή διαδικασία της προσβολής πατρότητας: Δεν θα αναλύσω περαιτέρω επί τούτου, καθώς πρόκειται για προσωπική μου έρευνα επί του ζητήματος αυτού.
- ′Η «αμελείται» να γίνει η επίδοση σε ένα εκ των απαραίτητων «φυσικών» προσώπων.
- ′Η «αμελείται» να ληφθεί η απαραίτητη «γνωμάτευση», η οποία πρέπει να δίδεται από (άλλον) αρμόδιο Δικαστή προ της δικασίμου.
Η γνωμάτευση είναι ακόμη ένα (ανάμεσα στα πολλά) προαπαιτούμενο, της όλης διαδικασίας προσβολής πατρότητας: Αποτελεί «υποσημείωση»/λεπτομέρεια των προαπαιτούμενων στοιχείων, και δεν είναι γνωστή η απαίτησή της από τα αρμόδια Δικαστήρια: Δεν θα αναλύσω περαιτέρω επί της γνωματεύσεως, αφού αυτή αποτελεί μόνον ένα από τα πολλά προαπαιτούμενα της διαδικασίας προσβολής πατρότητας, τα οποία ασφαλώς είναι αδύνατον να εκτεθούν στο σύνολό τους στο παρόν άρθρο. ==> Πράγμα το οποίο σημαίνει, ότι ακόμη κι αν δεν «ξεχάσετε» να λάβετε τη γνωμάτευση, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να «ξεχαστεί» κάτι άλλο εξ΄ ίσου -ή και περισσότερο-απαραίτητο, το οποίο σίγουρα δεν αναφέρω στο παρόν παράδειγμα…. το οποίο είναι ιδιαιτέρως απλό και είναι μόνον ένα ανάμεσα στα δεκάδες παραδείγματα που θα μπορούσα να παραθέσω επί της προδικασίας της προσβολής πατρότητος…..
Συνεχίζοντας στο παράδειγμά μας:
Τον (π.χ.) Ιανουάριο του 2017 (δηλαδή μετά από έναν περίπου χρόνο) γίνεται η «τακτική δικάσιμος ορισμού επιτρόπου» [= είναι ένα άλλο βήμα της προδικασίας].
Πιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της προηγούμενης παράλειψης της επιπλέον επίδοσης;; Ή της πλήρους έλλειψης της απαραίτητης «γνωμάτευσης»;;
==> Θα απορριφθεί η αίτηση διορισμού επιτρόπου.
==> Θα ακυρωθεί (πρακτικώς!) η (προηγούμενη χρονικώς) άσκηση της αγωγής προσβολής πατρότητας (της οποίας η δικάσιμος έχει ορισθεί σε λίγα χρόνια αργότερα), αφού αυτή θα είχε επιδοθεί σε μη νομιμοποιημένο πρόσωπο.
Αποτέλεσμα: == > ′Ολη η διαδικασία (και μιλάμε για διαδικασία δύο ή τριών ετών!) θα εκτραπεί πλήρως, και μάλιστα χωρίς (στην πράξη) ουδεμία πιθανότητα -εκ των υστέρων- επιδιορθώσεως. == > Πλήρης αποτυχία στην έκβαση της υποθέσεως…..
Τί κάνουμε για να μην έχουμε τέτοιες εκπλήξεις;;; — > Προσέχουμε σε ποιον πληρεξούσιο Δικηγόρο εμπιστευόμαστε την υπόθεσή μας. Τόσο απλά. Κάθε νομική υπόθεση απαιτεί και την ανάλογη εξειδίκευση, και αυτό ισχύει πολλαπλάσια για τις υποθέσεις προσβολής πατρότητας.
Βεβαίως, στο προηγούμενο παράδειγμα, υπάρχει και η περίπτωση να γίνει δεκτή η αρχική αίτηση διορισμού επιτρόπου (ποτέ δεν ξέρεις…). Θα μπορούσε π.χ. ο συγκεκριμένος Δικαστής που είχε επιληφθεί της υποθέσεως να μην γνώριζε ούτε ο ίδιος, το απαραίτητο της συγκεκριμένης επιδόσεως (ή το απαραίτητο της προϋπαρξης της γνωμάτευσης): Μην ξεχνάμε ότι οι υποθέσεις προσβολής πατρότητος είναι αφενός ιδιαιτέρως εξεζητημένες και αρκετά σπάνιες, και αφετέρου αποτελούν μπαλάκι αρμοδιότητας εδώ και χρόνια ανάμεσα στο Ειρηνοδικείο και στο Πρωτοδικείο… Με αποτέλεσμα οι αρμόδιοι Δικαστές (εκ των πραγμάτων οι άνθρωποι!) να αδυνατούν να αποκτήσουν πλήρη γνώση και εξειδίκευση επί αυτών.. Πώς μπορούμε να μιλάμε για «αρμόδιο» Δικαστή (ήτοι πραγματικά γνώστη της συγκεκριμένης υπόθεσης δικαίου), όταν κάθε λίγα χρόνια, ο Νομοθέτης αποφασίζει (κατά το δοκούν, ήτοι «όποτε του καπνίσει») να του αποσπάσει μέρος της «αρμοδιότητας»/ύλης του και να τη μεταθέσει σε άλλο (ανώτερο ή κατώτερο κάθε φορά) Δικαστήριο… και μετά από λίγα χρόνια ξανά το ίδιο… και μετά ξανά… και πάει λέγοντας…..
Εν πάση περιπτώσει, δεν θα συμβούλευα κάποιος να «ποντάρει» στην τύχη, ήτοι στην έλλειψη υπερπλήρους γνώσης του αρμόδιου Δικαστή… Οι Δικαστές, παρά τον φόρτο της εργασίας τους, φροντίζουν να ενημερώνονται επί των υποθέσεων που καλούνται να αποφανθούν… Εκτός ασφαλώς, αν λόγω υπερβολικού φόρτου εργασίας και κοπώσεως, δεν «πέσει το μάτι του» στη συγκεκριμένη παράλειψη, και κάνει δεκτή την αίτηση πάρα ταύτα…
Θα μπορούσε επίσης π.χ. ο συγκεκριμένος Δικαστής να κρίνει ότι (κατ’ εξαίρεση) παρά τη συγκεκριμένη έλλειψη επιδόσεως ή γνωμάτευσης, η αίτηση γίνεται δεκτή.. Όλα καλά ως εδώ λοιπόν, αφού έβαλε το χεράκι της η τύχη…. Τί θα συμβεί όμως μετά από 1,5 χρόνο, όταν δηλαδή έρθει η ώρα της δικασίμου της προσβολής πατρότητας αυτής καθεαυτής, οπότε και θα κατατεθεί το σύνολο του φακέλου της «προ»-δικασίας στον πλέον αρμόδιο Δικαστή, ήτοι στον Δικαστή που θα εκδικάσει την αγωγή προσβολής;;; ==> Αν ο συγκεκριμένος Δικαστής είναι αρκετά μεθοδικός και λεπτομερής και ανατρέξει σε πλήρη έλεγχο της «προ»-δικασίας, τότε αυτός μπορεί να απορρίψει (κατόπιν του πλήρους ελέγχου της υποθέσεως από τα σπάργανά της) για δικονομικούς και διαδικαστικούς λόγους την αγωγή προσβολής πατρότητας!
Πού καταλήγουμε κατόπιν του ανωτέρω αναφερομένου παραδείγματος;;
== > Στο ότι μία υπόθεση προσβολής πατρότητας θα πρέπει, από την αρχή έως και το τέλος της, να δρομολογηθεί με πάσα λεπτομέρεια και με ενδελεχή γνώση. Ούτως ώστε ουδέν εκ των στοιχείων της να μην αφεθεί στην «τύχη».
Οι υποθέσεις προσβολής πατρότητας είναι ιδιαιτέρως χρονοβόρες και αρκετά υψηλού χρηματικού κόστους, ώστε να μην μεταχειρίζονται με τη δέουσα προσοχή. Επιπροσθέτως, το αποτέλεσμα μίας ενδεχόμενης αποτυχίας σε μία τέτοια υπόθεση, δεν θα είναι μόνον ότι θα χαθούν -ο έως τότε- χρόνος και χρήμα, αλλά και ότι θα αποκτήσετε και ένα παιδάκι που στην πραγματικότητα δεν θα είναι δικό σας!! Με όλες τις συνέπειες, ψυχολογικές, προσωπικές και οικονομικές (πρακτικώς: υποχρέωση διατροφής για τα επόμενα –πολλά- έτη) που αυτό μπορεί να έχει… Απλά τα πράγματα…
Συνεχίζοντας στην ανάλυση της προδικασίας, θα αναφέρω στο σημείο αυτό και το εξής: Επιπλέον δυσκολία προστίθεται εκ του γεγονότος ότι ολόκληρη η προδικασία θα πρέπει να ακολουθηθεί όχι μόνον «κατά γράμμα» του Νόμου, αλλά και «κατά πνεύμα»: Αυτό επειδή ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των κανόνων ή δεν είναι καν αποτυπωμένο (γραμμένο) από το γράμμα του Νόμου (πλην όμως ακολουθείται Νομολογιακώς), ή αποτυπώνεται διάσπαρτο σε μία χαοτική πληθώρα διατάξεων σε διαφορετικούς Κώδικες. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για υποσημειώσεις ή υποσημειώσεις υποσημειώσεων (ή ακόμα και ερμηνείες αυτών!!).
Δεν πρόκειται να εκθέσω, δια του παρόντος άρθρου, ένα-ένα τα απαραίτητα βήματα, καθώς και την ορθή χρονική σειρά και διαδοχή τους, ούτως ώστε μία υπόθεση προσβολή πατρότητος να φτάσει μετά πλήρους δικονομικής ασφάλειας και βεβαιότητας στο –τελικό- βήμα της δικασίμου της αγωγής προσβολής πατρότητας. Θα χρειάζονταν αρκετές σελίδες και εν πάση περιπτώσει πρόκειται για ιδιαιτέρως εξειδικευμένες δικονομικές γνώσεις οι οποίες δεν παρατίθενται ελευθέρως στο διαδίκτυο.
2) Ιδιαιτερότητα (και σπανιότητα) των υποθέσεων προσβολής πατρότητας:
Το δεύτερο πρόβλημα που περιπλέκει ακόμα περισσότερο την προδικασία, είναι ότι ένα μεγάλο κομμάτι της συνολικής διαδικασίας της προσβολής πατρότητας αποτελεί αντικείμενο τέννις εδώ και πάρα πολλά χρόνια από τον Νομοθέτη!
Τί εννοώ;; → Δυστυχώς, εδώ και πολλά έτη, η αρμοδιότητα «κομματιών» της όλης διαδικασίας, μεταφέρεται τη μία στο Ειρηνοδικείο, την άλλη στο Πρωτοδικείο, και μετά ξανά στο Ειρηνοδικείο… και πάει λέγοντας… Με πρακτικό αποτέλεσμα το εξής: Ουδείς σχεδόν να μπορεί να έχει πλήρη εικόνα και επαρκή γνώση για όλα τα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Και σε αυτό το γεγονός προστίθεται και το εξής –πραγματικό- στοιχείο: Εν τοις πράγμασι, οι υποθέσεις προσβολής πατρότητας είναι αρκετά σπάνιες στην πράξη και εξεζητημένες. Κακά τα ψέματα. Οπότε –πρακτικώς- ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει με απόλυτη πληρότητα και επάρκεια το νομικό, δικονομικό και νομολογιακό πλαίσιο αυτών των υποθέσεων, πέραν Δικαστών ιδιαιτέρως επιμελών ή με πολυετή πείρα, και πέραν ορισμένων Δικηγόρων που εξειδικεύονται σε παρόμοιες υποθέσεις.
Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια, όταν είχα αντιμετωπίσει μία ιδιαιτέρως εξεζητημένη υπόθεση προσβολής πατρότητας: Τότε λοιπόν, είχε προκύψει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα δικονομίας, κατά την προδικασία η οποία προηγείτο της προδικασίας της δικασίμου ορισμού επιτρόπου… Είχα μεταβεί στο αρμόδιο τότε Ειρηνοδικείο (στην πραγματικότητα πήγαινα σχεδόν καθημερινά και στο Ειρηνοδικείο και στο Πρωτοδικείο, για να βγάλω άκρη…) και ρωτούσα Δικαστές επί ενός ορισμένου αμφιλεγόμενου δικονομικού βήματος που θα έπρεπε να ακολουθηθεί, προκειμένου στην in concreto ιδιαίτερη υπόθεση να μην αφεθεί ουδέν κενό ή παράλειψη το οποίο θα μπορούσε να δημιουργήσει τυχόν επιπλοκή στο μέλλον. Για να μην μακρηγορήσω, αφού είχα ρωτήσει αρκετούς Δικαστές (οι οποίοι, ο καθένας έλεγε διαφορετικά πράγματα, αλλά ουδείς εγνώριζε την απάντηση με βεβαιότητα…), με εξυπηρέτησε εν τέλει ο κύριος Θ., ο οποίος ήταν παλαιός γραμματέας του Ειρηνοδικείου, και ήταν ο μόνος (!!) που εγνώριζε με πληρότητα την ορθή απάντηση στο συγκεκριμένο αμφιλεγόμενο δικονομικό ζήτημα.
== > Στην όλη διαδικασία προσβολής πατρότητος, κάθε «προ»δικασία προϋποθέτει να έχουν τηρηθεί πριν από αυτήν και άλλες «προ»δικασίες» στο αρμόδιο (κάθε φορά διαφορετικό) Δικαστήριο…… Ναι, η διαδικασία προσβολής πατρότητας συνίσταται στην ευλαβική τήρηση «προ»δικασίων επί «προ»δικασίων. Ήτοι, κάθε επί μέρους διαδικασία έχει τη δική της προδικασία η οποία θα πρέπει να έχει τηρηθεί χρονικώς και τυπικώς ακριβώς όπως προβλέπεται, ειδάλλως η όλη υπόθεση θα τιναχθεί στον αέρα. Και η κάθε προδικασία έχει και αυτή τη δική της προ-προ-δικασία που κι αυτή θα πρέπει ευλαβικώς να έχει προ-τηρηθεί.. Και πάει λέγοντας…. Η πολυπλοκότης σε όλο της το μεγαλείο…
Γίνεται αντιληπτό λοιπόν, ότι σε όλην αυτήν τη δαιδαλώδη διαδικασία, το γεγονός της συνεχούς μετάθεσης των αρμοδιοτήτων από Δικαστήριο σε Δικαστήριο, επιδεινώνει την κατάσταση, με αποτέλεσμα ελάχιστοι (τόσο Δικαστές, όσο και Δικηγόροι) να είναι σε θέση να εγγυηθούν ότι γνωρίζουν με πάσα λεπτομέρεια όλα τα βήματα και απαραίτητα a priori της διαδικασίας στο σύνολό της.
Ας αναφέρω και το εξής πραγματικό παράδειγμα:
Προ ολίγου καιρού συνέβη μπροστά στα μάτια μου το εξής περιστατικό: Βρισκόμουν σε ακροατήριο αίθουσας Πρωτοδικείου, περιμένοντας να εκδικάσω τη δική μου υπόθεση προσβολής πατρότητας. Λίγα νούμερα νωρίτερα, εκδικαζόταν μία άλλη αγωγή προσβολής πατρότητας, όπου η μητέρα είχε ασκήσει (όπως εκ του νόμου προβλέπεται) αγωγή προσβολής της πατρότητας του τέκνου της, εναντίον του πρώην συζύγου της (ήτοι του τεκμαιρόμενου/θεωρούμενου πατέρα). Στην ουσία, η μητέρα και ο τεκμαιρόμενος πατέρας είχαν διατηρήσει φιλικότατες σχέσεις και μετά το διαζύγιό τους, και είχαν ήδη συνεννοηθεί μεταξύ τους (όπως, στην πράξη, συμβαίνει στην πλειονότητα τέτοιων υποθέσεων) στο να συμφωνήσουν και οι δύο τους ενώπιον του Δικαστηρίου, ότι το τέκνο δεν ήταν γνήσιο τέκνο του πρώην συζύγου: Δηλαδή δεν υπήρχε κάποια πραγματική «αντιδικία» μεταξύ τους, αφού και οι δύο πλευρές ήθελαν το ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή την προσβολή της πατρότητας του τέκνου, αφού το τέκνο στην πραγματικότητα δεν ήταν του πρώην συζύγου της μητέρας, αλλά ενός τρίτου προσώπου, εραστή της μητέρας.
Όταν λοιπόν ήρθε η πολυπόθητη στιγμή της εκδίκασης της υποθέσεώς τους, ο Δικαστής (όπως υποχρεούται εκ της δικονομίας) ζήτησε από τον πληρεξούσιο Δικηγόρο της μητέρας, να του προσκομίσει την απόφαση διορισμού του επιτρόπου (η οποία –στην πράξη- θα έπρεπε να είχε εκδοθεί πριν από περίπου 1,5 με 2 έτη)… Όμως ουδεμία τέτοια απόφαση υπήρχε, αφού η πλευρά της μητέρας είχε «ξεχάσει» (στην πραγματικότητα δεν γνώριζαν καν… το έμαθαν εκείνη τη στιγμή, κατά τη δικάσιμο…!!) ότι έπρεπε να ακολουθηθεί η συγκεκριμένη προ-διαδικασία, πριν από τη δικάσιμο της αγωγής προσβολής πατρότητας!!…. Το ίδιο ίσχυε και για την πλευρά του πρώην συζύγου της μητέρας, ο οποίος είχε επαναπαυθεί στο γεγονός ότι η πλευρά της μητέρας θα αναλάμβανε τα πάντα, και ο οποίος δεν φρόντισε καν να ανατρέξει και ο ίδιος στη συνδρομή ενός δικού του πληρεξούσιου Δικηγόρου.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι (όπως έλεγαν) είχαν προσπαθήσει να ενημερωθούν, για τα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσουν, αλλά «κανένας δεν ήξερε να τους πει με σιγουριά»….
Εν πάση περιπτώσει: Το αποτέλεσμα αυτής της δίκης ήταν το αναμενόμενο: παρά τις επικλήσεις και τα παρακάλια προς τον Δικαστή, αυτός απέρριψε πλήρως και χωρίς δεύτερη κουβέντα την αγωγή προσβολής πατρότητας, αφού δεν υπήρχε ουδεμία δυνατότητα να παρακαμφθεί η συγκεκριμένη δικονομική απαίτηση.
Τι σήμαινε στην πράξη αυτό;;
→ Κατ’ αρχάς ουδεμία δυνατότητα υφίστατο για να «διορθωθεί» ή να «συμπληρωθεί» η συγκεκριμένη έλλειψη: Στις υποθέσεις προσβολής πατρότητας, έκαστο βήμα και προϋπόθεση πρέπει απαραιτήτως να πληρείται στον προβλεπόμενο χρόνο και με την προβλεπόμενη σειρά.
→ Κατά δεύτερον (και αυτό ήταν και το πλέον καταστροφικό στο αναφερόμενο παράδειγμα) ΔΕΝ υπήρχε καμία δυνατότητα να ξανααρχίσει (έστω) όλη η διαδικασία από την αρχή, αυτήν τη φορά τηρώντας με ορθότητα όλες τις δικονομικές προϋποθέσεις: Αυτό επειδή οι προθεσμίες που δίνει ο νόμος για την άσκηση της αγωγής προσβολής πατρότητας είναι ιδιαιτέρως στενές χρονικά. Την ημέρα της δικασίμου, είχαν ήδη περάσει ανεπιστρεπτί οι προβλεπόμενες νόμιμες προθεσμίες!!
Και τελικά;; Τι έγινε με αυτήν την υπόθεση;; Απάντηση: Game over…. Να του ζήσει το παιδάκι!!! ==> Ο πρώην σύζυγος της μητέρας, απέκτησε ένα τέκνο, που ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι βιολογικό του τέκνο, νομικώς θεωρείται ως αδιαμφισβητήτως δικό του. == > Επομένως είναι δικό του. Και η μητέρα έχει απέναντί της έναν πρώην σύζυγο τον οποίο μπορεί να ενάγει (οποτεδήποτε και εάν αυτή το αποφασίσει) για αξίωση διατροφής του τέκνου της. Τελεία και παύλα.
Θεωρώ ότι δεν χρειάζεται σχολιασμός επί του ανωτέρω –αληθινού- παραδείγματος… τα λόγια είναι περιττά… Το πλέον βέβαιο είναι ότι προφανές καθίσταται το πόσο προσεκτικοί και απαιτητικοί θα πρέπει να είστε κατά την επιλογή εξειδικευμένης νομικής συνδρομής σε υποθέσεις προσβολής πατρότητος.
3) Αποδεικτική διαδικασία και δικάσιμος προσβολής πατρότητος:
Η τρίτη ιδιαιτερότητα έγκειται στη δικάσιμο αυτήν καθεαυτήν της προσβολής πατρότητος, η οποία και αυτή με τη σειρά της εμφανίζει τις δικές της διαφοροποιήσεις και ιδιομορφίες…
Από τα ανωτέρω αναφερόμενα, καθίσταται σαφές ότι, στην ελληνική πραγματικότητα εκ των πραγμάτων, ακόμη και η πιο –εκ πρώτης όψεως- «απλή» υπόθεση προσβολής πατρότητας καθίσταται αυτομάτως εκ της ιδίας της φύσεώς της (ήτοι ως υπόθεση προσβολής πατρότητας) ιδιαιτέρως σύνθετη. Και απαιτεί ιδιαίτερο χειρισμό και γνώση για την ευόδωσή της.
Πέραν όμως όλων αυτών των προαναφερομένων δικονομικών και ουσιαστικών θεμάτων, όταν πια έρθει η ώρα για τη δικάσιμο της προσβολής πατρότητας αυτής καθεαυτής, οφθαλμοφανής είναι ο ρόλος που θα παίξει και εν συνεχεία, ο λεπτομερέστατος και ορθός χειρισμός μίας τέτοιας υποθέσεως: Δηλαδή ο χειρισμός που θα πρέπει να γίνει στο επίπεδο της ουσιαστικής και αποδεικτικής διαδικασίας, ούτως ώστε να οδηγηθεί το Δικαστήριο στο σχηματισμό της απαραίτητης δικανικής πεποίθησης, για την έκδοση της επιθυμητής αποφάσεως. Στις υποθέσεις προσβολής πατρότητας είναι συγκεκριμένα, όχι μόνον τα αποδεικτικά μέσα, αλλά ακόμη και ο τρόπος λήψεως των αποδεικτικών μέσων αυτών, ειδάλλως κινδυνεύουν (ακόμη και εάν προσκομιστούν…. και ακόμη και εάν είναι πέρα για πέρα αληθινά και αδιαμφισβήτητα!) να απορριφθούν από το δικαστήριο!! Με αποτέλεσμα να απορριφθεί η αγωγή προσβολής, ήτοι όλη η διαδικασία να αποτύχει…. [Π.χ. τεστ DNA που είτε δεν έχει ληφθεί σύμφωνα με τις κείμενες διαδικασίες, είτε έχει ληφθεί από αρχή μη εγγεγραμμένη στον κατάλογο πραγματογνωμόνων του τάδε Πρωτοδικείου, είτε… είτε….]
Πρόκειται για λεπτομέρειες επί λεπτομερειών που –στην πράξη- είναι ευρέως άγνωστες, και για τον λόγο τούτον πολλές υποθέσεις οδηγούνται συχνά σε απόρριψη λόγω της απροσεξίας ή της άγνοιας που υπήρξε κατά το χειρισμό της υποθέσεως…. Καλώς ή κακώς, χρειάζεται ιδιαίτερη εξειδίκευση για τον ορθό χειρισμό μίας υποθέσεως προσβολής πατρότητας.: αυτό είτε πρόκειται για υπόθεση όπου –στην πραγματικότητα- δεν υπάρχει πραγματική αντιδικία [δηλ. για υπόθεση όπου όλες οι πλευρές αναγνωρίζουν ότι το τέκνο δεν είναι γνήσιο τέκνο του τέως ή νυν συζύγου, και θέλουν όλοι να επιτευχθεί η προσβολή της πατρότητας: αυτή είναι και η πλειονότητα των περιπτώσεων στην πράξη], είτε (πόσο μάλλον) όταν υπάρχει σφοδρή αντιδικία και έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των πλευρών.
Σε υποθέσεις προσβολής πατρότητας υπάρχουν αρκετά τεκμήρια (μαχητά ή μη), αρκετές «εξαιρέσεις», αρκετά νομικά «όπλα» που μπορούν να χρησιμοποιηθούν: Το θέμα είναι να χρησιμοποιηθούν με τέτοιον τρόπο, ούτως ώστε (εκμεταλλευόμενοι παράλληλα τα «παραθυράκια» της δικονομίας, καθώς και τις –κατά περίπτωση και βήμα- αυστηρές νόμιμες προθεσμίες) να οδηγηθεί η υπόθεση στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Εκ των ανωτέρω, καθίσταται λοιπόν σαφές στον αναγνώστη, πόσο εξεζητημένο κεφάλαιο του δικαίου και της δικονομίας αποτελεί στην Ελλάδα το ζήτημα της προσβολής πατρότητος, και πόση προσοχή, εμπειρία και γνώση απαιτείται κατά τη δρομολόγηση και το χειρισμό μίας τέτοιας υπόθεσης.