Εισαγωγικώς θα πρέπει να αναφέρω πως δεν θα πρέπει να συγχέεται η έννοια της «επιμέλειας» με την έννοια της «γονικής μέριμνας» που είναι ευρύτερη και η οποία συμπεριλαμβάνει την επιμέλεια.
Η επιμέλεια του τέκνου (η οποία αποτελεί και το πραγματευόμενο ζήτημα του παρόντος άρθρου), είναι το βασικότερο κομμάτι της γονικής μέριμνας και είναι και αυτό για το οποίο αντιδικούν στα Δικαστήρια καθημερινά χιλιάδες τέως ή νυν σύζυγοι. Η «επιμέλεια» είναι αυτή που δίδει στον γονέα που την ασκεί, το δικαίωμα/καθήκον της συνολικής φροντίδας του τέκνου για την ορθή σωματική, πνευματική και ψυχολογική του ανάπτυξη, ούτως ώστε αυτό να καταστεί ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει κυρίως και πρωτίστως:
- Την ανατροφή του τέκνου.
- Την επίβλεψη και γενική εποπτεία του τέκνου.
- Τη μόρφωση και εκπαίδευσή του.
- Καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.
== > Ο γονέας στον οποίο θα αναγνωριστεί το δικαίωμα επιμέλειας, είναι αυτός που θα ορίζει όλα τα ανωτέρω για το τέκνο.
Σύμφωνα με το νόμο, αυτό που υπερτερεί είναι το συμφέρον του τέκνου. Ο νόμος ορίζει ότι το αρμόδιο Δικαστήριο θα πρέπει να αποφασίσει την ανάθεση της επιμέλειας, σεβόμενο «την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου» κτλ κτλ… Δηλαδή σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, τις ίδιες «πιθανότητες» έχει ο κάθε ένας εκ των δύο γονέων να του αναγνωριστεί η επιμέλεια του τέκνου τους, είτε αυτός είναι ο πατέρας, είτε αυτή είναι η μητέρα…
Καλή η θεωρία, αλλά ας προσγειωθούμε τώρα στην πραγματικότητα: Στην Ελλάδα, στην συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεων συνήθως είναι η σύζυγος (και όχι «ο» σύζυγος) στην οποία θα αναγνωριστεί η επιμέλεια. Έχει κριθεί νομολογιακά ότι το τέκνο (ιδίως στα πρώιμα στάδια της ζωής του) έχει ανάγκη από τη συνεχή παρουσία και επιμέλεια της μητέρας του.
Προσοχή όμως: Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι πρακτικώς αδύνατον να αναγνωρίσει το Δικαστήριο την επιμέλεια εις όφελος του πατέρα. Υπάρχουν εξειδικευμένες περιπτώσεις όπου εάν γίνει ορθή χρήση και δρομολόγηση μίας πλειάδας πραγματικών στοιχείων, τότε μπορεί το Δικαστήριο να αποφανθεί εις όφελος του πατέρα σε ζητήματα αναγνώρισης επιμέλειας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο:
–> Στην Ελλάδα οι σύζυγοι ΔΕΝ έχουν το δικαίωμα να ορίζουν οι ίδιοι και να αποφασίζουν (ελευθέρως, με μεταξύ τους συμφωνία), σε ποιον από τους δύο θα δοθεί η επιμέλεια των τέκνων τους!! Η επιμέλεια αποτελεί αντικείμενο αποκλειστικής αποφάσεως της ανώτερης κρίσης του Δικαστηρίου.
Για αυτόν τον λόγο εξ’ άλλου, εάν ποτέ έχετε βρεθεί σε αίθουσα Δικαστηρίου που εκδικάζει ζήτημα επιμέλειας, μπορεί να γίνετε μάρτυρας του εξής γεγονότος: Να βρίσκονται και οι δύο γονείς παρόντες, και να ζητούν και οι δύο τους (δια των πληρεξουσίων τους Δικηγόρων) να δοθεί η επιμέλεια στον έναν εκ των δύο. Όμως η απάντηση του Δικαστή θα είναι η εξής: «Υπόκειται στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου η απόφαση περί χορήγησης της άσκησης της επιμέλειας, και όχι στην κρίση των γονέων».! == > Το Δικαστήριο -και μόνον αυτό- θα αποφασίσει δια δικαστικής αποφάσεως που θα δημοσιευτεί, για το ποιος θα είναι ο φορέας της επιμέλειας. Αυτό σημαίνει ότι μία έγγραφη συμφωνία μεταξύ των συζύγων για την επιμέλεια των παιδιών θεωρείται άνευ ισχύος! Επαναλαμβάνω: Χρειάζεται δικαστική απόφαση.
–> ΕΠΙΣΗΣ: Πρέπει να είναι σαφές για εσάς, πως όταν υπάρχει ανήλικο τέκνο, η «επιμέλεια» και η «διατροφή» είναι δύο ζητήματα που πάνε «χέρι-χέρι»!! Αφού, άνευ επιμελείας, δεν υφίσταται δικαίωμα διατροφής για λογαριασμό των ανηλίκων τέκνων! Είναι ο γονέας στον οποίο θα αναγνωριστεί η επιμέλεια, αυτός και μόνον αυτός που θα νομιμοποιείται ενεργητικώς να ασκήσει και τις σχετικές αξιώσεις (αγωγή κ΄ ασφαλιστικά μέτρα) διατροφής του τέκνου κατά του άλλου γονέα.
Αυτή είναι και η σημαντικότερη (οικονομική) συνέπεια της επιμέλειας: Ο γονέας ο οποίος θα αναγνωριστεί από το Δικαστήριο ως ο ασκών την επιμέλεια του τέκνου, θα είναι ταυτοχρόνως και αυτός στον οποίον θα καταβάλλεται (για λογαριασμό του τέκνου) η διατροφή του τέκνου! Δηλαδή, εάν υποθέσουμε ότι μία μητέρα έχει δικαίωμα διατροφής για τον εαυτό της, θα προστεθούν στα χρήματα που θα λαμβάνει μηνιαίως (ως προσωπική της διατροφή) και τα χρήματα που θα λαμβάνει ως διατροφή του τέκνου του οποίου έχει την επιμέλεια.
Επομένως προσοχή: Άνευ επιμέλειας, δεν δύναστε να αιτηθείτε διατροφή για τα τέκνα σας: Επομένως ο Δικηγόρος σας, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει μετά βεβαιότητας ότι θα αναγνωριστεί σε εσάς η επιμέλεια και κατόπιν να δρομολογήσει τα της διατροφής.
Δεν θα αναλύσω στο παρόν άρθρο το πόσο σημαντικό κεφάλαιο αποτελεί η «επιμέλεια» στον τομέα του Οικογενειακού Δικαίου. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα πρέπει η υπόθεση να δρομολογηθεί με τέτοιον τρόπο, ούτως ώστε όχι μόνον να επιτευχθεί η αναγνώριση της επιμέλειας σύμφωνα με τα συμφέροντά σας, αλλά και να επιτευχθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να μην κινδυνεύσει αργότερα οποιαδήποτε αμφισβήτησή της…
–> Και ακόμη πιο σημαντικό: Να γνωρίζετε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, στην πράξη, η «επιμέλεια τέκνου» και η «διατροφή τέκνου» ζητούνται με το ίδιο δικόγραφο!! Δηλαδή με την ίδια αίτηση ασφαλιστικών μέτρων θα αιτηθούμε και την επιμέλεια και τη διατροφή του τέκνου. Το ίδιο θα γίνει κατόπιν και με την αγωγή. Δηλαδή, στην πράξη, γίνονται «δύο αγωγές σε μία». Αυτό σημαίνει -πολύ απλά- ότι το παραμικρό λαθάκι ή η παραμικρή προχειρότης ή η παραμικρή έλλειψη επαρκών γνώσεων επί Οικογενειακού Δικαίου, θα σας κοστίσει ταυτοχρόνως σε πολλούς τομείς, ήτοι θα δημιουργήσει και άμεσες επιπτώσεις και στο «κεφάλαιο» της διατροφής του τέκνου, εκτός από αυτό της επιμέλειας (και σε πολλά άλλα «κεφάλαια», τα οποία δεν θα αναφερθούν εδώ). Και το ίδιο -αρχικό- λάθος, θα συνεχίσει να πληρώνεται για πολλά έτη.
Σε τόσο ευαίσθητους τομείς του Δικαίου, όπως η επιμέλεια και η διατροφή, ό,τι λάθος ή προχειρότητα τυχόν γίνουν στην αρχή της υποθέσεως, δύσκολα δύνανται να διορθωθούν εν συνεχεία «κατόπιν εορτής».
Προσοχή: Να έχετε υπ’ όψιν σας, επίσης, το εξής: Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, όπου είθισται να ακολουθηθούν οι δύο διαδικασίες (ήτοι, αυτή της επιμέλειας και αυτή της διατροφής) σε εντελώς διαφορετικούς χρόνους και ΟΧΙ συγχρόνως με το ίδιο δικόγραφο. Ειδάλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθούν μελλοντικά πολλά εκ των συμφερόντων σας. Και όταν ομιλούμε για επιμέλεια και διατροφή, αυτά τα «συμφέροντά σας», μεταφράζονται άμεσα σε πολλές χιλιάδες Ευρώ, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Μεταφράζονται επιπλέον σε αμετάκλητη απώλεια νομικών και προσωπικών δικαιωμάτων. [Ασφαλώς και δεν πρόκειται να αναφέρω στο διαδίκτυο τις περιπτώσεις αυτές.]
==> Σε κάθε περίπτωση, αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό και σαφές από εσάς είναι το εξής: Στο 75% των περιπτώσεων, όταν μιλάμε για «επιμέλεια», μιλάμε ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ και για «διατροφή». Το κατά πόσο η in concreto υπόθεσή σας θα πρέπει, ή όχι, να υπαχθεί στο 25% των εξαιρέσεων (ήτοι να διαχωριστεί η επιδίωξη της επιμέλειας, από την επιδίωξη της διατροφής), εμπίπτει αποκλειστικά στη γνώση και εμπειρία του Δικηγόρου σας επί του «Οικογενειακού Δικαίου». Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, επειδή όταν ομιλούμε για νομικό χειρισμό τέτοιων νευραλγικών ζητημάτων όπως η επιμέλεια και η διατροφή, οποιοδήποτε μικρό λάθος, οποιαδήποτε τυχόν ημιμάθεια, οποιαδήποτε προχειρότητα, θα πληρωθεί -από εσάς τους ίδιους- ιδιαιτέρως ακριβά, τόσο σε χρήμα (και μάλιστα σε βάθος χρόνου), όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
Για να μην μακρηγορούμε και εν συμπτύξει:
== > Διατροφή τέκνου χωρίς επιμέλεια δεν υπάρχει.
== > Η επιμέλεια έχει ως πρώτιστη συνέπεια -στο οικονομικό επίπεδο- τη διατροφή.
== > Συνήθως, επιμέλεια και διατροφή ζητούνται ταυτοχρόνως από το Δικαστήριο. Και είναι αυτό που σας συμφέρει οικονομικώς, επειδή με αυτόν τον τρόπο θα γλυτώσετε επιπλέον δικαστικά έξοδα, αφού έτσι θα εκδοθούν -κατ’ ουσίαν- δύο αποφάσεις σε μία. Η ταυτόχρονη επιδίωξη και της επιμέλειας και της διατροφής, είναι αυτό που θα πρέπει ο Δικηγόρος σας να προσπαθήσει να επιτύχει εξ’ αρχής, ούτως ώστε να σας γλυτώσει χρήματα (και ψυχικό κόστος). Αρκεί, ασφαλώς, να είναι σε θέση να το πράξει προσφέροντάς σας συγχρόνως το βέλτιστον δυνατόν αποτέλεσμα προς τα συμφέροντά σας, τόσο σε επίπεδο διατροφής, όσο και σε επίπεδο «εύρους» επιμέλειας [Το αναφέρω αυτό εδώ, επειδή -πολλές φορές- η αίτηση επιμέλειας της μητέρας, συνεκδικάζεται με την ανταίτηση του αντιδίκου πατέρα που ζητάει την επικοινωνία ή την συνεπιμέλεια ή την πλήρη επιμέλεια για τον εαυτό του.].
== > ′Ομως, αντιθέτως, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις όπου σας συμφέρει μακροπρόθεσμα (και οικονομικώς, αλλά και νομικώς), η επιμέλεια και η διατροφή να ζητούνται χωριστά. Και μάλιστα, σε αυτές τις περιπτώσεις, εάν ο Δικηγόρος σας έχει την εμπειρία και γνώση ούτως ώστε να σας συμβουλέψει ορθώς, τότε το οικονομικό σας όφελος μπορεί να είναι ιδιαιτέρως υψηλό. Αντιθέτως, εάν ο πληρεξούσιός σας, δεν διαθέτει την απαιτούμενη κατάρτιση και εξειδίκευση επί «Οικογενειακού Δικαίου», και ακολουθηθεί (λανθασμένως) η οδός της ταυτόχρονης επιδίωξης, τότε η οικονομική ζημία που θα υποστείτε θα είναι -αντιστρόφως ανάλογα- ιδιαιτέρως υψηλή.
Για μία γενική ιδέα επί του ζητήματος της διατροφής κάντε κλικ εδώ — > ΔΙΑΤΡΟΦΗ για μία σύντομη ανάλυση. Για μία εκτενή ανάλυση στο θέμα της διατροφής του τέκνου κάντε κλικ εδώ — > Διατροφή τέκνων, ενώ για μία αντίστοιχη πραγμάτευση επί της προσωπικής διατροφής συζύγου κάντε κλικ εδώ –> Διατροφή συζύγου.
ΕΠΙΣΗΣ: Η όλη διαδικασία της επιμέλειας θα πρέπει να εκκινηθεί και να δρομολογηθεί από την αρχή έως το τέλος σε απόλυτη και πλήρη συνάφεια όχι μόνον με το ζήτημα της διατροφής… αλλά και ενδεχομένως με τη διαδικασία του διαζυγίου (που ήδη εκκρεμεί ή που ΘΑ τεθεί μελλοντικώς)… και οποιωνδήποτε άλλων ζητημάτων και αντιδικιών έχουν ήδη ανοίξει (ή ενδεχομένως δύνανται μελλοντικώς να ανοίξουν εάν δεν προσέξουμε ιδιαιτέρως…)
Χρειάζεται ενδελεχής μελέτη, βαθεία γνώση, καθώς και πολύπλευρη δρομολόγηση της υποθέσεως == > Ούτως ώστε – με ασφάλεια – να επιτευχθεί, για εσάς, το βέλτιστο αποτέλεσμα, σε ΟΛΟΥΣ τους αλληλο-συγκοινωνούντες τομείς. Τόσο άμεσα, όσο και μελλοντικά.
Στους αντίποδες της «επιμέλειας τέκνων» βρίσκεται η «επικοινωνία τέκνων», καθώς ο γονέας που δεν ασκεί πλέον την επιμέλεια των τέκνων, έχει το δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί του.